تغییرات میکروبیوم روده پس از جراحی باریاتریک: نگاهی به یافته‌های متاژنومیکس و متابولومیکس
چاقی مرضی یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت جهانی است و با طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها از جمله دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، کبد چرب و سندرم متابولیک در ارتباط است. اگرچه مداخلات سبک زندگی و دارودرمانی می‌توانند در برخی موارد مؤثر باشند، اما جراحی باریاتریک در بیماران با چاقی شدید، مؤثرترین و پایدارترین روش کاهش وزن و بهبود متابولیکی محسوب می‌شود. با این حال، سازوکار دقیق اثرات جراحی هنوز به طور کامل شناخته نشده است.
طی دهه گذشته، میکروبیوم روده به عنوان یکی از بازیگران اصلی در متابولیسم بدن مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که تنوع و ترکیب میکروبی روده در بیماران مبتلا به چاقی تغییر کرده است و ممکن است در بروز یا تداوم آن نقش داشته باشد. جراحی‌های باریاتریک می‌توانند با ایجاد تغییرات عمیق در فیزیولوژی دستگاه گوارش، ساختار میکروبی روده را نیز دستخوش تغییر کنند.
در این راستا، مطالعه‌ی حاضر که در یکی از نشریات تخصصی بین‌المللی به چاپ رسیده، تلاش کرده است تا با استفاده از روش‌های پیشرفته‌ی metagenomics (بررسی کل ژنوم‌های باکتریایی موجود در نمونه‌ها) و metabolomics (تحلیل متابولیت‌های بیوشیمیایی)، به‌طور دقیق تأثیر جراحی بر میکروبیوم و متابولوم بیماران را تحلیل کند.
🔹 افزایش تنوع میکروبی روده
از همان هفته اول پس از جراحی، تنوع گونه‌های باکتریایی در روده به طور قابل توجهی افزایش یافت. این تنوع بالاتر معمولاً با سلامت متابولیکی بهتر و کاهش التهاب در ارتباط است.
🔹 تغییر ترکیب باکتری‌ها
باکتری‌های مفید مانند Akkermansia muciniphila و Bifidobacterium افزایش پیدا کردند، در حالی که گونه‌هایی نظیر Bacteroides کاهش یافتند. این تغییرات می‌توانند نقش مهمی در بهبود مقاومت به انسولین، کاهش اشتها و کنترل قند خون ایفا کنند.
🔹 تغییرات در متابولیت‌های روده‌ای
میزان متابولیت‌هایی مانند اندول‌ها (محصولات حاصل از تجزیه تریپتوفان)، اسیدهای صفراوی ثانویه و برخی اسیدهای چرب زنجیره کوتاه تغییر کرد. این مواد مستقیماً بر التهاب، سیگنال‌های عصبی گوارشی و تنظیم اشتها اثرگذار هستند
این تغییرات متابولیتی ممکن است نقش مهمی در اثرات ضد‌التهابی، بهبود مقاومت انسولینی و کاهش اشتها داشته باشند
یافته‌های این مطالعه، یکی از قوی‌ترین شواهد فعلی را در مورد رابطه میان جراحی باریاتریک، تغییرات میکروبیوم و بهبود متابولیکی بدن ارائه می‌دهد. افزایش تنوع میکروبی، بهبود نسبت باکتری‌های سودمند، و کاهش متابولیت‌های مرتبط با چاقی، همگی می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در کاهش وزن و کنترل قند خون نقش داشته باشند.
از آن‌جا که درمان‌های چاقی در آینده ممکن است به سمت درمان‌های ترکیبی میکروبیوم‌محور (مانند پروبیوتیک‌های خاص یا پیوند میکروبیوم) حرکت کنند، شناخت دقیق تغییرات میکروبی و متابولیکی پس از جراحی، برای طراحی این درمان‌ها ضروری است.
این مطالعه پیشگامانه نشان داد که جراحی‌های باریاتریک نه‌فقط با کاهش ظرفیت جذب و کاهش حجم معده عمل می‌کنند، بلکه از طریق بازآفرینی ساختار میکروبی روده و تغییر عملکردهای متابولیکی آن، می‌توانند اثرات گسترده‌ای بر سلامت متابولیک بیماران داشته باشند. یافته‌های این تحقیق، راه را برای طراحی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده در حوزه چاقی و دیابت باز می‌کنند
